انجمن ژئومکانیک نفت ایراننشریه علمی ژئومکانیک نفت2538-46515120220321Evaluation of absolute adsorption isotherm in shale gas reservoirsتعیین جذب مطلق همدما در مخازن شیل گازی11615495110.22107/jpg.2022.336239.1162FAحسن قاسم زادهگروه ژئوتکنیک، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران0000 -0001-6267-9619سعید بابائیگروه ژئوتکنیک، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران0000-0002-0456-1169Journal Article20220405Estimation of absolute adsorption in shale gas reservoirs is one of the key parameters. Experimental studies can only measure the excess adsorption isothermal directly. Also, in most experimental studies, excess adsorption up to a pressure of 15 MPa is measured. As a result, Langmuir and supercritical Dubinin–Radushkevich (SDR) adsorption models are used to convert the excess to absolute adsorption at measured pressures and above. Using hybrid grand canonical Monte Carlo/molecular dynamics (GCMC/MD) simulations, we simulate methane fluid in kerogen with 4 nm pore size at three temperatures of 303.15, 333.15, and 363.15 K up to a pressure of 50 MPa. Then the accuracy of adsorption models to estimate the absolute adsorption is investigated. The molecular simulation results show that the adsorbed density is a function of pressure and temperature and is always less than the liquid methane density. The Langmuir and SDR adsorption models show low accuracy of both models in estimating the absolute adsorption at all temperatures. Finally, using the adsorbed volume obtained from molecular simulation to estimate the absolute adsorption at all temperatures and pressures has an error of less than 10%, and the use of this method is recommended.تخمین مقدار جذب مطلق در مخازن شیل گازی یکی از کلیدیترین پارامترها است. با توجه به محدودیتهای موجود، مطالعات آزمایشگاهی قادر به محاسبه جذب مطلق به طور مستقیم نیست و تنها میتواند جذب اضافی همدما را مستقیماً اندازهگیری کند. همچنین در اکثر مطالعات آزمایشگاهی جذب اضافی همدما تا فشار 15 مگاپاسکال انجام میگیرد. در نتیجه برای تبدیل جذب اضافی به مطلق در فشارهای اندازهگیری شده و بیشتر از آن، از مدلهای جذب موجود استفاده میشود. در این مطالعه با استفاده از شبیهسازی مولکولی به شبیهسازی سیال متان درون کروژن با سایز منفذ 4 نانومتر در سه دمای 303.15، 333.15 و 363.15 کلوین تا فشار 50 مگاپاسکال پرداخته و سپس دقت مدلهای جذب موجود برای تخمین جذب مطلق همدما مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج شبیهسازی مولکولی نشان میدهد چگالی جذب شده تابعی از فشار و دما است و همواره این مقدار کمتر از چگالی متان مایع است. نتایج مدل جذب لانگمویر و فوق بحرانی دابینین-رادوشکویچ بیانگر دقت کم هر دو مدل در تخمین مقدار جذب مطلق در تمامی دماها است. در آخر، استفاده از حجم جذبشده به دست آمده از شبیهسازی مولکولی برای تخمین جذب مطلق در تمامی دماها و فشارها، دارای خطای کمتر از 10 درصد بوده و استفاده از این روش توصیه میشود.http://www.irpga-journal.ir/article_154951_f0d5ff58fa539540f91b1ea2df346780.pdfانجمن ژئومکانیک نفت ایراننشریه علمی ژئومکانیک نفت2538-46515120220321Investigation of the effect of in situ stresses and porosity on crack propagation mechanism in hydraulic fracturing by displacement discontinuity methodبررسی تاثیر تنش های برجا و تخلخل بر مکانیسم رشد ترک در شکست هیدرولیکی با روش عددی ناپیوستگی جابجایی172815505810.22107/jpg.2022.349178.1171FAمحسن حیدریدانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی معدن گرایش ژئومکانیک نفت0000-0002-4175-6184محمد فاتحی مرجیبخش استخراج، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه یزد، یزد، ایرانابوالفضل عبدالهی پورگروه ژئومکانیک نفت، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه تهران0000-0003-2687-4470حمید سلطانیانعضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفتیوسف میرزائیانگروه استخراج، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه یزد، یزد، ایرانJournal Article20220530Nowadays, hydraulic fracturing is used in various fields such as stimulation of oil reservoirs, measurement of in-situ stresses, extraction of geothermal energy and extraction of conventional and unconventional hydrocarbon resources.Meanwhile in-situ stresses and porosity are the most important factors that affecting the propagation, opening and extension of the crack. In this research, the above parameters have been investigated using analytical and numerical methods. For numerical modeling in this research, the numerical method of displacement discontinuity, has been used, which is one of the methods with high ability in modeling discontinuity and failure. The program used is a quadratic element based on solid mechanics and fracture mechanics. In this research, by addition of the fluid flow module, the fluid mechanics is included in the analysis. In the fluid mechanics module, the effect of fluid flow on crack opening displacement is investigated. This part of the program is created by finite difference method in mode of forward time central space. Finally, after validation of the program, the effects of in situ stress and porosity on crack propagation were investigated. In order to generalize the results, the studied parameters have been presented in dimensionless forms. It is concluded that the best direction for creating a hydraulic fracture is in the direction of maximum principal stress. As the in-situ stress difference increases, less injection pressure is required to propagate the crack. In the crack with a 45 degrees angle relative to the maximum stress, a lower injection pressure is required to propagate the crack; then this crack after several step of growth deviates to the maximum stress direction. Increasing the porosity of the formation reduces the amount of Young's modulus and Poisson's ratio, which leads to increases the crack opening at higher porosity values.امروزه شکست هیدرولیکی در زمینههای مختلف از جمله ازدیاد برداشت، اندازهگیری تنشهای برجا، استخراج انرژی زمین گرمایی و برداشت منابع نامتعارف هیدروکربنی مورد استفاده قرار میگیرد. با توجه به گستردگی استفاده از این روش، امکان اثردهی معکوس و احتمال ایجاد مخاطرات لرزهای در سطح، بررسی و شناخت کامل این عملیات امری ضروری است. پژوهشهای عددی، تحلیلی و آزمایشگاهی بسیاری در این زمینه انجام شده است که در آنها وضعیت تنشهای برجا و تخلخل از مهمترین عوامل اثرگذار بر انتشار، بازشدگی و فشار انتشار ترک محسوب میشوند. جهت مدلسازی عددی در این تحقیق از روش عددی ناپیوستگی جابجایی که یکی از روشهای با توانایی بالا در مدلسازی ناپیوستگی و شکست میباشد، استفاده شده است. برنامه مورد استفاده بر اساس مکانیک جامدات و مکانیک شکست ایجاد شده است، با اضافه شدن ماژول جریان سیال در این پژوهش کوپل مکانیک سیالات را نیز دربرمیگیرد. این قسمت از برنامه توسط روش عددی تفاضل محدود زمان پیشرو مکان مرکزی ایجاد شده است. در نهایت پس از اعتبارسنجی برنامه بررسی اثرات میدان تنش برجا و تخلخل بر انتشار ترک انجام شده است. جهت مرجعیت یافتن نتایج، پارامترهای مورد بررسی بهصورت بدون بعد درآمده است. با توجه به نتایج به دست آمده بهترین راستای ایجاد شکست هیدرولیکی در جهت تنش حداکثر میباشد. با افزایش اختلاف تنشهای برجا به فشار تزریق کمتری جهت انتشار ترک نیاز است. در صورت ایجاد ترک با زاویه نسبت به تنش حداکثر، تا زاویه 45 درجه فشار تزریق کمتری جهت انتشار ترک لازم است و ترک پس از چند مرحله رشد به سمت تنش حداکثر منحرف میگردد. افزایش تخلخل سازند باعث کاهش مقدار مدول یانگ و ضریب پواسون گشته که در نهایت باعث افزایش بازشدگی ترک در مقادیر بالاتر تخلخل میشود؛ بنابراین در تخلخل 20 درصد میزان بازشدگی ترک بیش از 2 برابر آن در تخلخل صفر درصد میباشد. در صورتی که فاصله منفذ کمتر از 5<sub>/</sub>2 برابر نصف طول ترک از نوک ترک باشد، مقدار فاکتور شدت تنش نوک شکست کاهش مییابد.http://www.irpga-journal.ir/article_155058_58e5bd89bb689edee8c914e631371785.pdfانجمن ژئومکانیک نفت ایراننشریه علمی ژئومکانیک نفت2538-46515120220321Geomechanical design of Shadegan oilfield in order to modeling and designing ERD wells in Bangestan formationsطراحی ژئومکانیکی میدان نفتی شادگان به منظور مدلسازی و برنامهریزی چاههای (ERD) در سازندهای بنگستان294515507310.22107/jpg.2022.349945.1173FAمهدی نظری صارمگروه مهندسی نفت، معدن و مواد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران0000-0002-6444-2890آرش ابراهیم آبادیگروه مهندسی نفت، معدن و مواد، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران0000-0002-1996-2731Journal Article20220502Geomechanical investigations of oilfields play a major role in wellbore stability analysis and design. Designing a geomechanical model in an oilfield formations is viewed as a crucial factor in successful drilling operations, hence this paper presents such study for Shadegan oilfield, an Iranian southwestern oilfield. Some geomechanical models were constructed with the aim of wellbore stability analysis for three candidate wells in this field. Primarily, the data were analyzed and geomechanical models were then provided using Techlog software yielding formation pressure profiles versus wells depth. Results showed an overpressure zone in Gachsaran formation. Further geomechanical investigations for Asmari formatiom were merely calculated due to lack of enough information. Achieved findings from the models demonstrated that existing stress regime in Asmari formation is normal tend to srike-slip. Wellbore stability analysis represented that the best orientation for directional and horizontal drilling is in northwestern direction. Constructed models were validated using field reports, paper documents as well as in-situ tests.مطالعه ژئومکانیکی میادین هیدروکربنی به منظور تحلیل پایداری چاه و برنامهریزی برای آن از اهمیت ویژهای برخوردار است. طراحی یک مدل ژئومکانیک، عاملی بسیار موثر در تحلیل پایداری موفق چاهها در میادین هیدروکربنی بهشمار میرود که با توجه به اهمیت تعیین پارامترهای ژئومکانیکی سازند در میدان نفتی شادگان در جنوب غرب ایران، به چنین مطالعهای پرداخته شدهاست. این مهم با استفاده از مدلهای یک بعدی ژئومکانیکی و با هدف تحلیلهای پایداری چاه، مربوط به سه چاه کاندید از میدان مورد نظر صورت پذیرفته است که انتخاب چاههای کاندید بر اساس تحلیل اولیهی دادههای موجود انجام پذیرفته است. کلیهی مراحل ساخت مدلهای ژئومکانیکی با استفاده از نرم افزار تک لاگ (Techlog) انجام شده و پروفایل فشار سازندهای مختلف در طول چاه بر اساس پارامتر حفاری محاسبه شد که نتایج آن حاکی از وجود ناحیهی فرافشار در سازند گچساران میباشد. به دلیل محدودیت دادهها، دیگر تحلیلهای مربوط به ساخت مدل ژئومکانیکی در بازه مخزن آسماری محاسبه شده است که نتایج مدلهای ساخته شده نشان میدهد که رژیم میدان تنش حاکم در محدودهی مخزن آسماری رژیم تنش نرمال و متمایل به رژیم تنش امتداد لغز است. همچنین تحلیلهای پایداری چاه نشان داده است که بهترین جهت برای حفر چاههای مایل و افقی، جهت شمال غربی میباشد. مدل های ساخته شده با استفاده از گزارشهای میدان و نتایج مقالات معتبر و همچنین آزمایشهای برجا اعتبارسنجی شدند.http://www.irpga-journal.ir/article_155073_b22c2082a7f97b7ceb5a838f03a9e6f2.pdfانجمن ژئومکانیک نفت ایراننشریه علمی ژئومکانیک نفت2538-46515120220321Ranking and Analysis of the Interaction among Factors Influencing Well Control Barriers in the Drilling Operation using the Hybrid Multi Criteria Decision Making Model with DANP Approachرتبه بندی و تحلیل تعامل بین عوامل کنترلی موثر بر فوران در عملیات حفاری چاههای نفت با استفاده از مدل ترکیبی چند معیاره با رویکرد DANP465915523010.22107/jpg.2022.343211.1166FAحسین میردریکوندگروه علوم و مهندسی محیط زیست، واحد تهران غرب ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایرانفاطمه رضویانگروه علوم و مهندسی محیط زیست، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.0000-0002-6751-209Xعلی نخعیاستادیار انستیتو مهندسی نفت، دانشکده مهندسی شیمی، پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران، تهران، ایرانبهناز مرادی غیاث آبادیگروه محیط زیست، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.رضا غلام نیاگروه سلامت، ایمنی و محیط زیست، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایرانJournal Article20220519Blowout is an uncontrolled flow of reservoir fluids into wellbore after the Well Barriers (WBs) have failed. It can lead to catastrophic consequences such as an explosion, human casualties, loss of equipment, and environmental pollution. There is an urgent need to analyze interdependencies among WB and improving their safety for the prevention of blowouts. Policymaking, operational, personal, and mechanical factors have been identified and described as WB performance indicators using a bow-tie approach in previous research. In this study, the DEMATEL- based ANP (DANP) method is employed to determine the interdependency and the relative importance of these factors, and to determine the appropriate strategy for the risk mitigation of a blowout.<br />The results show that, “policymaking” is the most important factor because it has the highest rate of the influence (R+D=0.965) and high interrelationship with other factors. Furthermore, the mechanical factor with the highest value of causality (R-D=0.268) mostly affects other factors and operational factor with the lowest value of causality (R-D=-0.424) is influenced by other factors. Based on the results of ANP method, “operational factors” is the first priority among the main factors, and “hydrostatic head”, “well integrity”, “well monitoring”, “emergency management” and “decreased risk” sub-factors are respectively the first to fifth priorities were according to their weight. Considering the greater interaction of the policymaking factor with other factors, If decision makers consider the mechanical factor as " affective factor" and a result its synergistic effect on the operational as "effective factor" can be a significant success in improving the performance of WBs.فوران جریان کنترل نشدهای از سیالات سازند به درون ستون چاه نفت است که به علت زنجیرهای از نقص و شکست لایههای حفاظتی چاه رخ میدهد و قابلیت تبدیل شدن به حوادث فاجعه بار مانند انفجار، تلفات شدید انسانی و آلودگی زیستمحیطی را دارد. بهبود عملکرد لایههای حفاظتی چاه و پیشگیری از رویداد فوران، مستلزم بررسی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد لایههای حفاظتی با در نظر گرفتن میزان وابستگی بین آنها است. <br />در همین راستا در ابتدا عوامل کنترلی موثر بر فوران در چهار گروه عملیاتی، فردی، تجهیزاتی و سیاستگذاری بر اساس مطالعات پیشین شناسایی و انتخاب شدند، سپس جهت تعیین استراتژی مناسب کاهش ریسک فوران میزان تعامل و ارتباط متقابل بین این عوامل و میزان وزن موثر آنها با استفاده ترکیب روش دیمتل(DEMATEL) بر پایه تحلیل شبکهای (ANP) محاسبه و تحلیل گردید.<br />یافته ها: نتایج نشان داد عامل سیاستگذاری با میزان شاخص اثرگذاری (R+D) برابر با 0.965 اهمیت و تعامل بیشتری نسبت به سایر عوامل در پیشگیری از رویداد فوران دارد. همچنین عامل تجهیزاتی با شاخص جهت تاثیر (R-D) برابر با 0.268 "اثرگذارترین" و عامل عملیاتی با R-Dبرابر با 0.424- "اثرپذیرترین" عامل در بین سایر عوامل است. بیشترین وزن موثر در پیشگیری از رویداد فوران مربوط به عامل عملیاتی است. بطوریکه در این عامل معیار فشار هیدرواستاتیکی، یکپارچگی و استحکام چاه، پایش چاه بترتیب در اولویت اول، دوم و سوم قرار گرفت. در همین راستا در عامل سیاستگذاری، معیار مدیریت اضطراری اولویت چهارم و ارزیابی ریسک اولویت پنجم را به خود اختصاص داد. <br />با توجه به تعامل بیشتر عامل سیاستگذاری با سایر عوامل درصورت توجه و تمرکز ویژه تصمیمگیران به عامل تجهیزاتی بعنوان عامل "اثرگذار" و در نتیجه اثر همافزایی آن بر عامل "اثرپذیر" عملیاتی میتوان به موفقیت چشمگیری در بهبود عملکرد لایههای حفاظتی در پیشگیری از رویداد فوران دست یافت.http://www.irpga-journal.ir/article_155230_c46355e3121950a1dd7338e42bf590a2.pdfانجمن ژئومکانیک نفت ایراننشریه علمی ژئومکانیک نفت2538-46515120220321Numerical study of the effect of reservoir permeability and fluid leak-off factor on the Hydraulic fracture characteristics in oil reservoirs and comparison with KGD and PKN analytical modelsبررسی عددی تأثیر میزان نفوذپذیری سازند و هرزروی سیال داخل ترک بر روی مشخصات شکاف هیدرولیکی در مخازن نفت و مقایسه با مدلهای تحلیلی KGD وPKN608114781510.22107/jpg.2022.325939.1156FAمرتضی اسفندیاریدانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریفعلی پاکدانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریف0000-0001-8139-2488Journal Article20220123From the point of view of oil reservoir engineering, increasing the production from low permeability reservoirs and damaged wells is one of the most important and challenging issues. Especially if these reservoirs have high oil reserves and have more production potential. The Hydraulic Fracturing method is one of the methods of increasing the extraction of oil reservoirs that have been considered by many researchers in the last few decades.<br />By injecting pressurized fluid into the reservoirs, in situ stresses and tensile strength of the rock can be overcome and cracks can be created in the rock. Geomechanical conditions of the reservoir such as rock hardness, in situ stresses, tensile strength, the permeability of the reservoir, the amount of fluid leak-off inside the crack to the reservoir, etc. directly affect the characteristics of the created Hydraulic Fractur. There are various analytical models for predicting Hydraulic Fractur characteristics. Among these, two models, KGD and PKN, are among the most famous and practical analytical models of Hydraulic Fracture. Both models calculate the crack characteristics by considering the plane strain conditions in two-dimensional space, but with two different approaches (the first model in the horizontal plane and the second model in the vertical plane). In these models, some effective components such as the permeability of the reservoir and the amount of fluid leak-off from the crack walls have not been considered.<br />The aim of this study was to investigate the effects of fluid leak-off, which has a great impact on the success or failure of Hydraulic Fracturing operations. In the present paper, the effect of two important parameters of reservoir rock permeability and fluid leak-off from crack walls to the reservoir on Hydraulic Fracture characteristics, using numerical modeling by XFEM method, has been studied.از نقطه نظر مهندسی مخازن نفت، نحوه افزایش تولید از مخازن دارای نفوذپذیری کم و چاههای آسیب دیده، یکی از مهمترین و پرچالشترین مسائل میباشد. به خصوص اگر این مخازن دارای ذخایر نفتی بالابوده و پتانسیل تولید بیشتری را داشته باشند. روش شکافت هیدرولیکی یکی از روشهای ازدیاد برداشت از مخازن نفتی است که در چند دهه گذشته مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است.<br />با تزریق سیال تحت فشار به داخل مخزن، میتوان به تنشهای برجا و مقاومت کششی سنگ غلبه کرده و در سنگ ترک ایجاد کرد. شرایط ژئومکانیکی مخزن از قبیل سختی سنگ، تنشهای برجا، مقاومت کششی، میزان نفوذپذیری مخزن، میزان هرزروی سیال داخل ترک به مخزن و ... مستقیماً بر مشخصههای شکاف هیدرولیکی ایجاد شده تأثیر میگذارند. مدلهای تحلیلی مختلفی برای پیشبینی مشخصههای ترک هیدرولیکی وجود دارد. در این میان، دو مدل KGD و PKN از مشهورترین و کاربردیترین مدلهای تحلیلی شکاف هیدرولیکی هستند. هر دو مدل با در نظر گرفتن شرایط کرنش مسطح در فضای دوبعدی، ولی با دو رویکرد متفاوت ( مدل اول در صفحه افقی و مدل دوم در صفحه قائم) مشخصههای ترک را محاسبه مینمایند. در این مدلها برخی از مؤلفههای اثرگذار از جمله میزان نفوذپذیری سنگ مخزن و میزان نشت سیال از جدارههای ترک مورد توجه قرار نگرفتهاند.<br />هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثر هرزروی سیال تزریق شده به داخل مخزن میباشد که تأثیر زیادی در موفقیت یا عدم موفقیت عملیات شکافت هیدرولیکی دارد. در مقاله حاضر، تأثیر دو پارامتر مهم میزان نفوذپذیری سنگ مخزن و میزان نشت سیال از جدارههای ترک به مخزن بر روی مشخصات شکاف هیدرولیکی، با استفاده از مدلسازی عددی به روش XFEM مورد مطالعه قرار گرفته و میزان تأثیر آنها بر طول و عرض ترک و فشار سیال در دهانه ترک مورد ارزیابی قرار گرفته است. از مقایسه نتایج مدلسازی عددی و نتایج به دست آمده از فرمولهای تحلیلی KGD و PKN مشخص شد که دو پارامتر میزان نفوذپذیری سازند و ضریب نشت جدارههای ترک که در روابط تحلیلی در نظر گرفته نشدهاند، تأثیر زیادی بر روی مشخصات شکاف هیدرولیکی دارند. لذا برای طراحی موفقیتآمیز و بهینه عملیات شکافت هیدرولیکی باید تأثیر هرزروی سیال نیز در نظر گرفته شود.http://www.irpga-journal.ir/article_147815_49f90b97b8a3b317a5802adfb1aa054d.pdfانجمن ژئومکانیک نفت ایراننشریه علمی ژئومکانیک نفت2538-46515120220321Introducing an optimized procedure for estimation of porosity, using a combination well log dataمعرفی روش بهینه تخمین تخلخل با استفاده از تلفیق نگارههای چاهپیمایی829115531510.22107/jpg.2022.353770.1177FAمحمدجواد بازیارگروه زمین شناسی کاربردی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمیمحمدرضا آصفدانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم زمین0000-0001-6580-0234علی میثاقیگروه زمین شناسی کاربردی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمیJournal Article19700101Porosity is a very sensitive parameter for determining the velocity of waves, estimating geomechanical parameters and petrophysical properties of hydrocarbon reservoirs. Today, in oil industry this parameter is obtained by using the helium gas injection method on core samples. Determining porosity by methods such as core analysis requires a lot of time and money. Coring is difficult and costly. In addition, it is not possible to core in some wells (such as horizontal wells). Therefore, due to the lack of sufficient cores and lithological changes and heterogeneity of reservoir rock, the determination of this parameter by conventional methods is not very accurate. So far, many experimental relationships have been proposed to calculate porosity, but in most cases, the results in different regions are not desirable. <br />In this study, in an oil well South-west Iran, porosity was measured using neutron, density and sonic logs and also a combination of these data. Then for 645 specimens of the same section, porosity was measured using helium gas injection test. Correlation analysis and mathematical manipulation resulted in an empirical equation for estimation of porosity based on a combination of three indicators: compressional wave velocity (Vp), density (), and the ratio of compressional to shear wave velocities (Vp/Vs). Artificial intelligence technics were used to optimize this empirical equation. As a result, porosity can be estimated at a lower cost and more accuracy for the whole length of drilling.تخلخل یک عامل بسیار حساس در تعیین سرعت امواج، تخمین پارامترهای ژئومکانیکی و خصوصیات پتروفیزیکی مخازن هیدروکربنی محسوب میشود. امروزه در صنعت نفت این پارامتر با استفاده از روش تزریق گاز هلیوم به نمونههای مغزه (پلاگ) به دست میآید. تعیین تخلخل توسط روشهایی مانند آنالیز مغزه مستلزم صرف زمان و هزینه بالا است. مغزهگیری عملی دشوار و پرهزینه است. به علاوه امکان مغزهگیری در برخی چاهها (مانند چاههای افقی) وجود ندارد. بنابراین به علت نبود مغزههای کافی و تغییرات سنگشناسی و ناهمگنی سنگ مخزن، تعیین این پارامتر توسط روشهای معمول از دقت چندانی برخوردار نمیباشد.<br />در این پژوهش در یکی از چاههای نفتی در جنوب غرب کشور تخلخل بر اساس دادههای نگاره نوترون، چگالی، صوتی، و همچنین تلفیق این نگارهها محاسبه شد. برای تعدادی نمونه مغزه هم تخلخل بهروش تزریق گاز هلیوم محاسبه شد. با استفاده از تحلیل آماری-ریاضی رابطه تجربی برای محاسبه تخلخل بر اساس تلفیقی از نگارههای پتروفیزیکی ارائه شد که رابطه پیشنهادی مقدار واقع بینانهتری نسبت به سایر روشها بدست میدهد. از دیگر مزایای این روش میتوان گفت که بر خلاف سایر روشهای موجود، هم به صورت برجا و هم بصورت غیر برجا (آزمایشگاهی) قابل اجرا است، و اینکه هزینههای تمام شده با این روش بسیار کمتر از سایر روشهای موجود است. از دیگر نکات مثبت این روش میتوان به قابل اجرا بودن آن برای همه سنگها از نظر جنس اشاره کرد. به عبارت دیگر نکته مهم در روش پیشنهادی این است که در این روش بر خلاف سایر روشها که فقط از یک عامل برای اندازهگیری تخلخل استفاده میشود (به عنوان مثال: میزان هیدروژن در روش نگاره نوترون یا سرعت موج طولی در روش نگاره صوتی)، در این روش از سه پارامتر شامل: چگالی، سرعت موج طولی و سرعت موج برشی استفاده میشود که میزان خطا را به طور چشمگیری کاهش میدهد.http://www.irpga-journal.ir/article_155315_470219346b8d90107a90d5bebc776abb.pdf