بررسی تئوری و مفهومی نقش ژئوشیمی آب منفذی در تخمین فشار شکست با مدل های مرسوم در عملیات شکافت هیدرولیکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مهندسی شیمی و نفت، دانشگاه صنعتی شریف

2 دانشکده مهندسی شیمی و نفت، دانشگاه صنعتی شریف.

چکیده

فشار شکست سنگ پارامتری کلیدی در طراحی عملیات شکافت هیدرولیکی می‌باشد. فاکتور‌های خواص سنگ (مکانیکی و پتروفیزیکی)، خواص سیال، میدان تنش‌های برجا و فشار منفذی عوامل موثر بر فشار شکست را شامل می‌شوند. براساس داده‌های میدانی، ترکیب یونی آب منفذی و برهم‌کنش‌های ژئوشیمیایی در نقاط مختلف یک سنگ مخزن تحت یک میدان تنش یکسان، می‌تواند متفاوت باشند. بنابراین در این نقاط، فشار شکست نیز می‌تواند متفاوت رفتار کند. به کمک مدل‌های تئوری مختلف می‌توان فشار شکست را تخمین زد. اما در روابط این مدل‌ها اثر تعامل ژئوشیمایی آب منفذی-سنگ مستقیما دیده نمی‌شود. همچنین دقت تخمین فشار این روابط کماکان چالش برانگیز است. در این مطالعه با استفاده از نتایج پژوهش‌های پیشین، دقت مدل‌های مرسوم تخمین فشار شکست و اثرات احتمالی شیمی آب مخزن بر فشار شکست بررسی گردید. همچنین مدل جدیدی با مفهوم تنش موثر در قالب فشار انفصال دانه-به-دانه و به‌کارگیری اصل برهم‌‌نهی توزیع تنش‌های اطراف دیواره چاه توسعه یافت. بر اساس نتایج، اکثر مدل‌های مرسوم تخمین فشار شکست در عملیات شکافت هیدرولیک ناموفق هستند. به عنوان مثال، خطای متوسط مدل بسیار مرسوم هابرت-ویلیس حدود 34.7% می‌باشد. همچنین این بررسی نشان می‌دهد که شیمی آب منفذی بر ترشوندگی و فشار شکست سنگ به‌دلیل مشارکت نیروهای بین سطحی طبق تئوری Derjaguin–Landau–Verwey–Overbeek (DLVO) اثر دارد. اما میزان و نحوه‌ تاثیر ترشوندگی (آب-دوستی یا نفت-دوستی) سنگ کربناته بر فشار شکست سنگ به واسطه‌ تغییر استحکام سنگ مبهم و به نحوه‌ جایگیری فازهای ترکننده در سطوح تماس دانه‌های سنگ وابسته می‌باشد. نتایج مدل مفهومی نشان داد که با افزایش غلظت یون سولفات موجود در آب منفذی سنگ کربناته ریزدانه ( گچی(Chalk) )، فشار شکست سنگ کاهش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


[1] Hubbert M. K. & Willis D. G. (1957): Mechanics of Hydraulic Fracturing. SPE 4597 Vol. 20. 6 Oct. L.A.
[2] Sampath, M., Perera, A., Ranjith, G., (2018): Theoretical overview of hydraulic fracturing break-down pressure. Journal of Natural Gas Science and Engineering. Vol. 58, P.: 251-265.
[3] Kiss A, Fruhwirth R., Pongratz R., Maerr R. (2018): Formation Breakdown Pressure Prediction with Artificial Neural Networks. SPE paper191391-18IHFT-MS.18 Oct. Muscat.
[4] AlTammar, Sharma M., (2018): Effect of Borehole Pressurization Scheme on Breakdown Pressure. Journal of Rock Mechanics and Rock Engineering. Vol. 52, Iss. 8, P.: 2709-2715.
[5] Cheng Y., Zhang Y., Yu Z., Hu Z., (2021): Experimental & Numerical Studies on HF Characteristics With Different Injection Rates in Granite Geothermal. Energy Science & Engineering. Vol. 9, Iss. 1, P.:142-168.
[6] Bergsaker A., Røyne A., Ougier J., F. Renard, (2016): The effect of fluid composition, salinity, and acidity on subcritical crack growth in calcite crystals. J. Geophysical Research: Solid Earth, Vol. 121, P.: 1631–1651.
[7] Israelachvili J, (2011): Intermolecular and surface forces. Academic Press, New York City.
[8] Gutierrez M, Høeg K., (2000): The Effect of Fluid Content on the Mechanical Behaviour of Fractures in Chalk. Journal of Rock Mechanics and Rock Engineering. Vol. 33, Iss. 2, P.: 93–117.
[9] Risnes, R., (2001): Deformation and Yield in High Porosity Outcrop Chalk. Physics and Chemistry of the Earth, Part A: Solid Earth and Geodesy. Vol. 26, Iss. 1–2, P.: 53-57.
[10] Rostom, F., A. Røyne, D. K. Dysthe, and F. Renard (2013), Effect of fluid salinity on subcritical crack propagation in calcite. Journal of Tectonophysics, Vol. 583, P.: 68-75.
[11] Mahani H., Levy K. A., Berg S., Bartels W., Nasralla R., Rossen W., (2015): Insights into the Mechanism of Wettability Alteration by Low-Salinity Flooding (LSF) in Carbonates. Energy Fuels, Vol. 29, Iss. 3, P.: 1352–1367.
[12] Megawati M., Hiorth A., Madland M. V., (2013): The impact of surface charge on the mechanical behavior of high-porosity chalk. Rock Mech. Rock Eng. Vol. 46, Iss. 5, P.:1073–1090.
[13] Sachdeva J., Nermoen A., Reidar I., Korsnes, Madland V., (2020): Effect of Initial Wettability on Rock Mechanics and Oil Recovery: Comparative Study on Outcrop Chalks. Transport in Porous Media, Vol. 133, P: 85-117.
[14] Strand, S., Høgnesen, E.J., Austad, T., (2006b): Wettability Alteration of Carbonates—Effects of Potential Determining Ions (Ca2+ and SO42-) and Temperature. Colloids and Surfaces A: Physicochemical and Engineering Aspects, Vol. 275, Iss. 1–3, 1, P.: 1-10.
[15] Meireles L., Storebø E., Welch M., Fabricius I., (2021): Water weakening of soft and stiff outcrop chalk induced by electrical double layer disjoining pressure. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, Vol. 141, ISSN 1365-1609.
[16] Alshakhs M.J., Kovscek A.R., (2015): Understanding the Role of Brine Ionic Comp. on Oil Recovery by Assessment of Wettability from Colloidal Forces. Adv Colloid Interface Sci. Vol. 233, Epub, P.: 126-138.
[17] Zoback M., (2010-2007): Reservoir Geomechanics. ISBN-978-0-521-77069-9. Page 65-69.